آشنایی ابتدایی با برخی داروهای معمول

دارودرمانی یکی از روش‌های درمان بیماری هاست که از قدیم الایام تا به حال در حال استفاده است و روز به روز این نوع درمان در حال گسترش است و افراد بیشتری به این روش روی می‌آورند.

امروزه اکثر افراد از داروهایی استفاده می‌کنند که اطلاعات بسیار کمی درباره‌ی آن‌ها دارند. در این مطلب سعی کرده‌ایم که نام دارو، اثرات درمانی دارو، مواردی که دارو برای آن‌ها تجویز می‌شود، شکل دارو، میزان مصرف، میزان مصرف دارو در دوران حاملگی، مواردی که نباید دارو را مصرف کرد، عوارض جانبی و شرایطی نگهداری دارو را توضیح دهیم.

 برخی داروها هستند که مصرف زیادی دارند، چون بیماری آن‌ها در جامعه بسیار شایع است، مانند سرماخوردگی که گاها داروهای بدون تجویز پزشک هم مصرف می‌شود (البته ما هم‌چین چیزی رو توصیه نمی‌کنیم)، بااین‌حال درباره‌ی این داروها توضیحاتی داده‌ایم.

این روزها مصرف  داروها بسیار زیاد شده است و باید با توجه به شرایط در مصرف آن‌ها، نهایت دقت را به خرج دهیم. توجه داشته باشید که این مطلب و راهنمایی‌های درون آن به این معنا نیست که بدون تجویز پزشک از دارویی استفاده کنید، این مطلب به شما کمک می‌کند که در صورت تجویز دارو توسط پزشک با اطلاعات بیشتری آن را مصرف کنید. توصیه‌ ما این است که بدون دستور پزشک حتی داروهای مسکن را هم مصرف نکنید؛ بنابراین اگر به خاطر برخی موارد خاص پزشک شما دارو را به شکلی دیگر تجویز کرد و توصیه‌هایی دیگر را برای شما ارائه داد، دستورات او بر این مطلب مقدم‌اند.

آکسار

توضیح: این دارو ترکیبی از سه داروی استامینوفن، ای.اس.آی (A.S.A) و کافئین است.

اثرات درمانی: این دارو ضد درد و ضد تب است و باعث از بین رفتن تب و درد می‌شود.

موارد مصرف: این دارو برای دردهای خفیف و کاهش تب استفاده می‌شود. سینوزیت، سردرد، سرماخوردگی، آنفولانزا و دردهای عضلانی از جمله مواردی هستند که این دارو در مراحل درمانی آن‌ها استفاده می‌شود. این دارو جهت روماتیسم، بیماری‌های قبلی و حملات مغزی هم استفاده می‌شود.

شکل دارو: این دارو به شکل قرص است

میزان مصرف:

• کودکان ۲ تا ۴ سال هر ۴ تا ۶ ساعت، یک سوم قرص (بیش از ۵ نوبت در روز استفاده نشود)
• کودکان ۴ تا ۹ سال هر ۴ تا ۶ ساعت، نصف قرص (بیش از قرص در روز داده نشود)
•  کودکان ۹ تا ۱۲ سال هر ۴ تا ۶ ساعت، یک قرص (بیش از ۵ قرص در روز داده نشود)
• بزرگسالان هر ۴ ساعت یک قرص (بیش از ۸ قرص درر روز مصرف نشود)

مصرف در حاملگی و شیردهی: مجاز نیست

موارد منع مصرف: بیمارانی که سابقه حساسیت به این دارو را دارند، افراد مبتلا به فشارخون بالا، بیماران کلیوی و کبدی، بیماران مبتلابه آسم، مبتلایان به زخم معده یا زخم اثنی عشر، کودکان مبتلابه آبله‌مرغان

عوارض ناخواسته: عوارض گوارشی، عوارض پوستی، تهوع استفراغ، آسیب به کلیه

شرایط نگهداری: در جای خشک و خنک نگهداری شود و در دمای ۱۵ تا ۳۰ درجه نگهداری کنید

توصیه‌ها:

• سعی کنید این دارو را بدون تجویز پزشک به کودکان زیر ۱۲ سال ندهید
• این دارو را بدون تجویز پزشک بیش از ۱۰ روز مصرف نکنید (در کودکان و سالمندان بیش از ۱۰ روز مصرف نشود)
•  زمانی که دارو بوی سرکه گرفته است، یعنی فاسد شده و نباید آن را مصرف کرد.
• درصورتی‌که دارو را بیش‌ازحد مصرف کردید، سریعاً به پزشک مراجعه کنید.
• درصورتی‌که رماتیسم و سرخی پوست برطرف نشد، به پزشک مراجعه کنید.
• برای کاهش عوارض گوارشی این دارو را بعد از غذا و با یک لیوان آب میل کنید.
• درصورتی‌که مبتلابه بیماری گوارشی هستید، دارو را همراه با شیر مصرف کنید.

اسنوکومارول

اثرات درمانی: این دارو جلوی انعقاد خون را می‌گیرد و از لخته شدن آن جلوگیری می‌کند

موارد مصرف: آمپولی ریه، ترومبزو وریدهای عمقی، روماتیسم قلبی، انفارکتوس میوکارد.

شکل دارو: این دارو به شکل قرص وجود دارد.

میزان مصرف:

مطابق دستور پزشک مصرف شود، توجه کنید که میزان مصرف به‌تدریج کم می‌شود، بنابراین دستور مصرف را به‌خوبی به خاطر بسپارید.

موارد منع مصرف (غیرمجاز): در کلیه مواردی که خونریزی وجود دارد، مثل زخم‌ها و جراحت‌ها، هموفیلی‌ها، لوسمی، اختلال کار کبد، اختلال کار کلیه، فشارخون بالا، پور پورای ترومبو سیتوپنی، نفریت حاد، اندرو کاردیت باکتریایی، بیماران روانی اشخاص ضعیف.

مصرف در حاملگی و شیردهی: مجاز نیست.

عوارض ناخواسته: بی‌اشتهایی، استفراغ، گرفتگی عضلات، اسهال، زخم شدن دهان و خونریزی از لثه‌ها، التهاب پوست، ریزش موها، ایجاد لکه‌های خونی و نقطه‌های قرمزرنگ روی خون و وجود خون در ادرار (لکه‌دار شدن ادرار).

تذکر مهم:

درصورتی‌که دچار بیماری هستید و یا دارویی مصرف می‌کنید به پزشک اطلاع دهید. این دارو با بسیاری از داروها تداخل دارد و مصرف همزمان آن‌ها یا باعث کاهش اثرات دارو می‌شود و یا باعث بروز مشکلات زیادی خواهد شد.

شرایط نگهداری: در دمای ۱۵ تا ۳۰ درجه سانتی گراد و در ظرف سربسته نگهداری می‌شود.

توصیه‌ها:

• رژیم غذایی صحیح را رعایت کنید و همه‌ی غذاها را به‌طور متعادل مصرف کنید.
• دارو را دقیق و طبق دستور پزشک مصرف کنید.
• سعی کنید که هیچ نوبت از مصرف دارو را فراموش نکنید. در صورت فراموشی اگر همان روزبه یاد آوردید سریعاً آن را مصرف کنید و اگر نوبت دوم رسیده بود از دو برابر کردن مصرف دارو پرهیز نمایید.
• هنگامی‌که برای آزمایش خون می‌روید، یا به پزشک مراجعه کرده‌اید، حتما به او بگویید که چند نوبت مصرف دارو را فراموش کرده یا به تاخیر انداخته‌اید.
• در طول مصرف دارو باید آزمایش خون را طبق دستورات پزشک انجام دهید.
•  درصورتی‌که علایم خونریزی مثل خون‌مردگی، خونریزی از لثه، خونریزی از بینی، وجود خون در ادرار یا مدفوع، تیره شدن رنگ ادرار یا مدفوع، افزایش میزان خون قاعدگی یا علائمی ازاین‌دست را مشاهده کردید، سریعاً به پزشک اطلاع دهید.
• روغن‌های گیاهی (روغن نباتی) مخصوصاً آن‌هایی که ویتامین k به آن‌ها اضافه‌شده است، مغزهای روغنی مثل تخمه، گردو، بادام، پسته، سبزیجات برگ سبز و جگر (جگر مرغ گاو) سرشار از ویتامین k هستند. این ویتامین تغییرات در این دارو را کم کرده و در تأثیرات آن، تغییراتی را انجام می‌دهد، بنابراین از مصرف زیاد موارد گفته‌شده، خودداری کنید.
•  اثرات این دارو ۱۲ ساعت تا ۳ روز پس از مصرف دارو، شروع می‌شود و ۲ تا ۵ روز ادامه پیدا خواهد کرد.

استامینوفن

توضیح: استامینوفن یکی از داروهایی است که مصرف آن بدون مصرف پزشک خیلی زیاد است. این دارو به ۲ صورت ساده و دارای کدئین ارائه می‌شود. استامینوفن کدئین دار خاصیت ضد درد قوی‌تری دارد و مخدر محسوب می‌شود و اگر آن را زیاد مصرف کنید، به آن معتاد خواهید شد. در این قسمت نوع ساده آن توضیح داده می‌شود و در قسمت بعد کدئین دار آن را برای شما توضیح می‌دهیم.

اثرات درمانی: این دارو مسکن است و درد و تب را برطرف می‌کند.

موارد مصرف: این دارو برای بیماری‌های همراه با درد و یا تب به کار می‌رود. همچنین این دارو می‌تواند برای افرادی که به آسپرین حساسیت دارند یک جانشین خوبی محسوب شود. سردرد، دردهای عضلانی، دردهای ناشی از واکسیناسیون، دندان‌درد، قاعدگی دردناک، دردهای ناشی از ضربه خوردن و … ازجمله مصرف این دارو محسوب می‌شود.

شکل دارو: به‌صورت قرص معمولی، قرص جویدنی، شربت، قطره و سوسپانسیون وجود دارد.

میزان مصرف:

• کودکان زیر ۳ ماه هر ۴ تا ۶ ساعت یک‌بار، ۸ قطره و یا نصف قاشق مرباخوری شربت (هر نوبت ۴۰ میلی‌گرم دارو)
•  کودکان ۴ ماهه تا یک‌ساله هر ۴ تا ۶ ساعت یک‌بار، ۱۶ قطره و یا یک قاشق مرباخوری شربت (هر نوبت ۸۰ میلی‌گرم دارو).
• کودکان یک تا دوساله هر ۴ تا ۶ ساعت یک‌بار، ۲۴ قطره و یا یک و نیم قاشق مرباخوری شربت (هر نوبت ۱۲۰ میلی‌گرم دارو).
• کودکان ۲ تا ۴ ساله، هر ۴ تا ۶ ساعت ۱‌بار، ۳۲ قطره و یا ۲ قاشق مرباخوری شربت (هر نوبت ۱۶۰ میلی‌گرم دارو).
• کودکان ۴ تا ۶ ساله هر ۴ تا ۶ ساعت، ۴۸ قطره و یا سه قاشق مرباخوری شربت (هر نوبت ۲۴۰ میلی‌گرم).
•  کوکان ۶ تا ۹ ساله هر ۴ ساعت یک‌بار، دو قاشق غذاخوری شربت یا ۴ عدد قرص جویدنی و یا یک عدد قرص معمولی (هر نوبت ۳۲۰ میلی‌گرم دارو).
• کودکان ۹ تا ۱۱ ساله هر ۴ تا ۶ ساعت یک‌بار، ۵ عدد قرص جویدنی و یا یک قرص معمولی همراه با یک عدد قرص جویدنی (هر نوبت ۴۰۰ میلی‌گرم دارو).
• کودکان ۱۱ تا ۱۲ ساله هر ۴ تا ۶ ساعت یک‌بار، ۶ عدد قرص جویدنی و یا یک و نیم قرص معمولی (هر نوبیت ۴۸۰ میلی‌گرم دارو).
• بزرگسالان هر ۴ تا ۶ ساعت یک‌بار، یک تا دو قرص معمولی (۳۲۵ میلی‌گرم تا ۶۵۰ میلی‌گرم).

مصرف در حاملگی و شیردهی:  مجاز است ولی مصرف بدون خطر در مادران حامله و شیرده هنوز ثابت نشده است، این دارو تا حدودی در شیر مادر ترشح می‌شود.

موارد منع مصرف:

حساسیت به استامینوفن، فاویسم، در افراد مبتلا به کم‌خونی یا بیماری کبدی نباید به طور مکرر مصرف شود. ناراحتی‌های قلبی، بیماری‌های کلیه، بیماری ریوی، کودکان زیر ۱۲ سال مبتلا به رماتیسم، افراد دچار سو تغذیه، کودکان زیر سال فقط با تجویز پزشک از این داروها استفاده کنند.

عوارض ناخواسته:

اگر در مقادیر گفته‌شده مصرف شود و دارو بیش از ۵ روز مصرف نشود، عوارض چندانی ندارد، فقط ممکن است که راش پوستی و ضعف و خواب‌آلودگی ایجاد نماید.

 در صورت مصرف بیش‌ازحد یا مصرف طولانی‌مدت عوارض زیر را به همراه دارد.

زخم دهان، مشکلات خونی مثل کم‌خونی یا کاهش یکی از موارد تشکیل‌دهنده خون، التهاب پوستی، وجود خون در ادرار یا تیره شدن رنگ آن، سرگیجه، تهوع، استفراغ و لرز، دردهای شکمی، اسهال، شل شدن عضلات، آسیب به کبد و کلیه، عرق کردن بیش‌ازحد.

شرایط نگهداری:

شیاف‌های استامینوفن را در یخچال نگهداری نمایید. سایر شکل‌های دارو را در دمای بین ۱۵ تا ۳۰ درجه سانتی‌گراد نگهداری کرده و در ظرفی که نور از آن عبور نکند، قرار دهید. مواظب باشید که داروها یخ نزنند.

توصیه‌ها:

•  از مصرف هم‌زمان استامینوفن با داروهای ضد درد (مسکن) خودداری نمایید، مگر با تجویز پزشک.
• این دارو را بدون تجویز پزشک، بیش از ۱۰ روز مصرف نکنید و این دوره‌ی زمانی برای کودکان بیش از ۵ روز نباشد.
•  این دارو را برای تب‌هایی که بیش از سه رو طول کشیده‌اند و یا بالاتر از ۲۹ درجه سانتی‌گراد هستند، به کار نبرید.
• این دارو را برای مشکلات مفصلی و روماتیسم به کار نبرید، زیرا درد را از بین می‌برد، ولی بیماری را بهبود نمی‌دهد.
• اگر مقدار زیادی دارو مصرف کردید و علائم مسمومیت هم در شما ظاهر نشد، حتماً به پزشک مراجعه کنید.
• افرادی که سو تغذیه دارند و یا غذای آن‌ها کم است، همراه با مصرف استامینوفن ممکن است که دچار مسمومیت کبد شوند.
• دارو را می‌توان همراه با آب یا سایر مایعات مصرف کرد.
•  دارو را می‌توان با معده خالی یا بعد از غذا مصرف کرد.
• قرص‌های جویدنی باید قبل از خوردن کاملاً خیس شده و جویده شوند. اگر آن‌ها را به کودکان می‌دهید، بهتر است که قرص را ابتدا خیس کرده و خرد کنید، سپس به کودک خود بدهید.
• غذاهای پر کربوهیدرات (نان، برنج، ماکارونی، شیرینی‌ها، سیب‌زمینی) جلوی جذب یا اثربخشی دارو را می‌گیرند.
• درصورتی‌که دارو را برای زمان طولانی مصرف نمایید، حتما به‌صورت دوره‌ای آزمایش‌های کبد کلیه و فعالیت خون‌ساز را انجام دهید.
•  اثر دارو، نیم تا دو ساعت بعد از مصرف شروع‌شده و تا ۲ تا ۴ ساعت هم ادامه دارد.

استامینوفن کدئین

این دارو یک نوع استامینوفن است که دارای ماده‌ی کدئین است.

اثرات درمانی: ضد درد و ضد تب است و تب را از بین می‌برد.

موارد مصرف: برای تسکین دردهای شدید یا خفیف.

شکل دارو: قرص

میزان مصرف:

• برای کودکان زیر سه سال استفاده نشود.
•  برای کودکان ۳ تا ۱۲ سال با توجه به دستور پزشک مصرف شود.
• بزرگسالان هر ۴ ساعت، یک تا دو قرص مصرف کنند.

مصرف در حاملگی و شیردهی: در این دوره مصرف این دارو توصیه نمی‌شود.

موارد منع مصرف دارو:

حساسیت به استامینوفن، فاویسم، در افراد مبتلا به کم‌خونی یا بیماری کبدی نباید به طور مکرر مصرف شود. ناراحتی‌های قلبی، بیماری‌های کلیه، بیماری ریوی، کودکان زیر ۱۲ سال مبتلابه رماتیسم، افراد دچار سو تغذیه، کودکان زیر ۳ سال فقط با تجویز پزشک از این داروها استفاده کنند. همچنین افرادی که به کدئین حساسیت دارند.

عوارض ناخواسته:

اگر در مقادیر گفته‌شده مصرف شود و دارو بیش از ۵ روز مصرف نشود، عوارض چندانی ندارد، فقط ممکن است که راش پوستی و ضعف و خواب‌آلودگی ایجاد نماید.

 در صورت مصرف بیش‌ازحد یا مصرف طولانی‌مدت عوارض زیر را به همراه دارد.

زخم دهان، مشکلات خونی مثل کم‌خونی یا کاهش یکی از مواد تشکیل‌دهنده خون، التهاب پوستی، وجود خون در ادرار یا تیره شدن رنگ آن، سرگیجه، تهوع، استفراغ و لرز، دردهای شکمی، اسهال، شل شدن عضلات، آسیب به کبد و کلیه، عرق کردن بیش‌ازحد. ایجاد اعتیاد به دارو.

شرایط نگهداری:

در دمای ۱۵ تا ۳۰ درجه سانتی‌گراد و به‌دوراز نور نگهداری شود.

توصیه‌ها:

• توصیه‌های قسمت استامینوفن را مطالعه کنید.
• درصورتی‌که دچار سرگیجه، خواب‌آلودگی، منگی شدید و یا احساس سرخوشی کردید، در مصرف دارو احتیاط کنید.
• در صورت مصرف طولانی‌مدت این دارو، قبل از مصرف، به پزشک مراجعه کنید.
• درصورتی‌که نیاز به عمل جراحی مثل جراحی‌های دندان‌پزشکی دارید، از مصرف خودسرانه‌ی این دارو بپرهیزید و پزشک را در جریان مصرف این دارو قرار دهید. 

آسپرین

قرص آسپیرین، چه از نوع آسپرین بچه و چه آسپرین معمولی، علاوه بر خاصیت مسکن بودن، باعث رقیق شدن خون و جلوگیری از لخته شدن آن می‌شود؛ بنابراین می‌تواند برای بیماری‌هایی مثل سکته  مفید باشد. همچنین در مصرف آن باید دقت کرد، چراکه باعث خونریزی و لخته نشدن خون می‌شود. آسپیرین به‌صورت آسپیرین کدئین دار هم موجود است که علاوه بر آسپیرین، در آن کدئین هم وجود دارد.

اثرات درمانی: ضد درد، ضد تب، ضدالتهاب، مانع تجمع پلاکت‌ها می‌شود و باعث رقیق شدن خون و دیر لخته شدن خون می‌شود.

موارد مصرف: درمان سردرد، درد مفاصل، تب، التهاب، رماتیسم، جلوگیری از خطر سکته مغزی، پیشگیری از انفارکتوس میوکارد.

شکل دارو: به شکل قرص آسپرین بچه (۱۰۰ میلی‌گرم)، قرص‌های ۳۲۵ میلی‌گرمی و شیاف وجود دارد.

میزان مصرف:

• در مورد رماتیسم، سکته و… با توجه به دستور پزشک مصرف نمایید و برای از بین بردن تب و درد به مقدار زیر مصرف شود.
• کودکان هر ۴ تا ۶ ساعت به ازای هر وزن بدن ۴۰ تا ۶۵ میلی‌گرم مصرف کنند.
• بزرگسالان هر ۴ ساعت ۳۵۰ تا ۶۵۰ میلی‌گرم مصرف کنند.
• توجه کنید که مصرف آسپیرین بدون تجویز پزشک توصیه نمی‌شود.

مصرف در حاملگی و شیردهی: مصرف این دارو در دوران حاملگی و شیردهی مجاز نیست.

موارد منع مصرف:

سابقه‌ی حساسیت به آسپرین، حساسیت به باقلا، مبتلا بودن به بیماری‌های گوارشی مخصوصاً زخم‌های دستگاه گوارش، خونریزی، کمبود ویتامین کا (k)، کم‌خونی، هموفیلی، کودکان مبتلابه آبله‌مرغان، بیماری‌های شبیه آنفولانزا، یک هفته قبل از عمل جراحی، بیماری‌های کبدی، نقص کلیه، بیماری هوچکین.

عوارض ناخواسته:

سرگیجه، اغتشاش شعور، خواب‌آلودگی، وزوز گوش، بی‌اشتهایی، تهوع، استفراغ، اسهال، سوزش سر دل، معده درد، کم‌خونی، کهیر، خون‌مردگی، عرق کردن، تشنگی، ایجاد لکه‌های روی پوست که ناشی از جمع شدن خون زیرپوست است.

شرایط نگهداری:

دارو را در دمای ۳۰ تا ۱۵ درجه‌ی سانتی‌گراد و در محیط خشک و در ظرفی مقاوم به هوا نگهداری کنید. شیاف‌ها را در یخچال نگهداری کنید ولی نباید منجمد شوند. قرص‌ها در برابر حرارت، رطوبت و جریان هوا به‌ سرعت از بین می‌روند.

توصیه‌ها:

• این دارو را برای کودکان بیش از ۳ روز و برای بزرگسالان بیش از ۵ روز مصرف ننمایید.
• در صورتی که تب شما بیش از ۳ روز طول کشید به پزشک مراجعه کنید.
• درصورتی‌که داروهای دیگری مصرف می‌کنید، به پزشک اطلاع دهید و از مصرف بدون نسخه‌ی آسپرین خودداری نمایید.
• درصورتی‌که فراموش کردید یک نوبت دارو را مصرف کنید، به‌محض اینکه یادتان آمد، آن را مصرف کنید ولی اگر نزدیک نوبت بعدی بود، از دو برابر مصرف کردن دارو پرهیز کنید.
• درصورتی‌ یروز علائم خونریزی مثل لکه‌های روی پوست، نقطه‌های قرمزرنگ روی پوست، خونریزی طولانی از لثه، وجود خون در ادرار یا مدفوع یا تیره شدن آن‌ها به پزشک مراجعه کنید. در کودکان علائمی مثل تنفس طولانی یا سریع، پریشانی، تغییرات رفتاری، خواب‌آلودگی، بی‌حالی و عرق کردن یبوست ممکن است نشانه‌هایی از مسمومیت با آسپرین باشد.
• اگر آسپرین را برای دیس منوره مصرف کنید، برای اثر بهتر دارو، آسپرین را یک یا دو روز قبل از قاعدگی مصرف نمایید. اگر خونریزی زیادی دارید به‌جای آسپرین از یک داروی مسکن دیگر مثل استامینوفن استفاده کنید.
• آسپرین اگر در دوران طولانی مصرف شود باعث کم‌خونی می‌شود که در این مورد باید با پزشک خود مشورت کنید.
• درصورتی‌که قرص بوی سرکه می‌دهد، از مصرف آن خودداری کنید و تمام قرص‌ها را دور بریزید.
•  افراد کهنسال احتمال بیشتری دارد که در مصرف آسپرین مسموم شوند.
• از جویدن و قرار دادن قرص‌ها بر روی لثه‌ها جدا خودداری کنید.
•  یک هفته قبل از جراحی یا دندانپزشکی از مصرف آسپرین خودداری کنید.